Tp Hồ Chí Minh liên tục đẩy nhanh tiến độ thi công của dự án Vành đai 4

Mặc dù vẫn đang trong quá trình tìm kiếm phương án tối ưu cho việc đầu tư, gần đây Sở Giao thông Vận tải Thành phố Hồ Chí Minh đã liên tục thúc đẩy tiến độ thi công của dự án Vành đai 4 với số vốn đầu tư lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng.

Dự án Vành đai 4 Thành phố Hồ Chí Minh có chiều dài 207km, đi qua các tỉnh thành như Bình Dương, Đồng Nai, Long An, Bà Rịa – Vũng Tàu, với tổng mức đầu tư khoảng 106.000 tỷ đồng. Cụ thể, đoạn qua tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu dài 18,7km, Đồng Nai 45,6km, Bình Dương 47,45km, Tp.HCM 17,3km và Long An 78,3km. Mỗi địa phương sẽ chịu trách nhiệm thực hiện phần đoạn qua địa bàn của mình.

Sau 13 năm nghiên cứu hướng tuyến và lập kế hoạch cho dự án Vành đai 4 Tp.HCM, các cơ quan chức năng vẫn đang nỗ lực tìm ra phương án đầu tư tối ưu. Sở Giao thông Vận tải Tp.HCM là đơn vị chủ trì tổng hợp dữ liệu nghiên cứu hướng tuyến và phương án tài chính để trình Hội đồng vùng Đông Nam Bộ, Bộ Giao thông Vận tải phản biện trước khi đưa ra Quốc hội xem xét và thông qua trong năm 2024.

Hiện tại, các địa phương đang lập báo cáo nghiên cứu tiền khả thi cho các đoạn tuyến của dự án.

Trong giai đoạn 1, dự án được thiết kế với bề rộng mặt đường từ 22m – 27m, bao gồm 4 làn xe, dải phân cách cứng và 2 làn dừng khẩn cấp. Tổng mức đầu tư cho giai đoạn này ước lượng hơn 106.000 tỷ đồng, trong đó chi phí xây dựng là 33.095 tỷ đồng, chi phí giải phóng mặt bằng là 47.258 tỷ đồng, và các chi phí quản lý dự án và tư vấn khoảng 25.611 tỷ đồng. Chiến lược chung là nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước bao gồm vốn Trung ương và vốn địa phương tham gia 50%, phần còn lại sẽ được kêu gọi đầu tư theo hình thức PPP.

Sau nhiều năm hợp tác giữa 5 địa phương và 3 đơn vị tư vấn, dự án đã đề xuất hai phương án tổ chức thực hiện đầu tư:

Phương án 1 là các địa phương sẽ làm cơ quan có thẩm quyền triển khai các dự án thành phần đoạn tuyến qua tỉnh mình;

Phương án 2 là gộp toàn bộ tuyến thành một dự án, trình Quốc hội xem xét chủ trương đầu tư.

Do mỗi khu vực đều có các yếu tố cụ thể, đã xảy ra sự chênh lệch về chiều rộng của làn đường và dải phân cách cứng do sự khác biệt trong thời gian hoàn vốn đầu tư ở từng dự án cụ thể.

Dựa trên việc phân tích các phương án, nếu lựa chọn phương án 1, bốn địa phương bao gồm Tp.HCM, Đồng Nai, Bình Dương, Bà Rịa – Vũng Tàu có đủ thẩm quyền để thông qua quyết định đầu tư. Tuy nhiên, đoạn qua Long An, vì dự án thuộc nhóm A, các địa phương không có nguồn vốn đủ nên cần phải xin chủ trương từ Trung ương.

Tp.HCM hiện đang điều chỉnh hướng của tuyến Vành đai 4 để tránh các khu dân cư, giúp giảm chi phí giải phóng mặt bằng. Nếu chọn phương án này, dự án có thể bắt đầu vào năm 2025 và hoàn thành toàn bộ vào năm 2028. Các đoạn hoàn thành trước sẽ được đưa vào sử dụng trước.

Với phương án 2, quá trình đầu tư sẽ thuận lợi hơn vì dễ dàng đạt được sự thống nhất về quy mô đầu tư và giải pháp kết nối giữa các tỉnh, cần được Quốc hội thông qua một lần. Tuy nhiên, nhược điểm của phương án này là tổng mức đầu tư lớn và khó tìm kiếm nhà đầu tư có đủ năng lực tài chính và kinh nghiệm cho toàn bộ dự án.

Phương án 2 cũng đồng nghĩa với việc các địa phương phải hủy bỏ các hợp đồng đã ký với các đơn vị tư vấn trước đó và ký lại hợp đồng mới với một đơn vị tư vấn thực hiện toàn bộ dự án. Điều này sẽ làm cho tiến độ dự án khó đạt được mục tiêu khởi công vào năm 2025.

Theo Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Tp.HCM, các tỉnh đã đồng thuận với đề xuất tiếp tục nghiên cứu theo phương án 1. Tuy nhiên, để thực hiện phương án này, cần thiết lập cơ chế và chính sách đặc biệt áp dụng cho từng dự án tại mỗi địa phương, cần được Quốc hội thông qua. Cụ thể, UBND cấp tỉnh sẽ đảm nhận vai trò chủ quản, sử dụng ngân sách địa phương và các nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện đầu tư và hỗ trợ các địa phương khác.

Ngân sách Trung ương đã cung cấp hỗ trợ tài chính cho Tp.HCM, Bình Dương, Đồng Nai, và Bà Rịa – Vũng Tàu với tỷ lệ 50% của tổng mức vốn ngân sách tham gia vào dự án. Riêng đối với tỉnh Long An, do địa phương này gặp khó khăn, ngân sách Trung ương đã hỗ trợ 90% vốn, cho phép tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án không vượt quá 70% của tổng mức đầu tư dự án, so với mức 50% ban đầu. Điều này cũng áp dụng cho việc chỉ định thầu các gói thầu tư vấn, di dời hạ tầng kỹ thuật, bồi thường, và hỗ trợ tái định cư.

Ngoài ra, cần thiết lập cơ chế khai thác khoáng sản để sử dụng làm vật liệu xây dựng thông thường, cùng với cơ chế quản lý công trình sau khi đầu tư và quyết toán vốn đầu tư.

Sở Giao thông Vận tải Tp.HCM cũng đề xuất Bộ Giao thông Vận tải thống nhất việc chọn một đơn vị tư vấn chung cho toàn bộ tuyến đường. Dựa trên điều này, cần thống nhất về quy mô, tiêu chuẩn kỹ thuật chung, và phân kỳ đầu tư của các dự án qua từng địa phương, tránh tình trạng mỗi địa phương một cách tiếp cận riêng biệt do sự can thiệp của các đơn vị tư vấn khác nhau.